มีกระเบื้องสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีแดง สีขาว และสีเขียว เป็นจำนวนอย่างน้อยสีละ 5 แผ่น (กระเบื้องแต่ละสีเหมือนกันและมีขนาดเท่ากันทั้งหมด) ต้องการนำกระเบื้อง 7 แผ่นมาจัดเรียงเป็นแถวตรง โดยมีกระเบื้องแต่ละสีอย่างน้อยหนึ่งแผ่น จะจัดเรียงกระเบื้องดังกล่าวได้ทั้งหมดกี่วิธี
,
โจทย์ให้นำกระเบื้อง 7 แผ่นอย่างน้อยสีละแผ่นมาเรียงเป็นแถวตรง แสดงว่าใน 7 แผ่นนี้ เราสามารถเลือกมาล่วงหน้าสีละ 1 แผ่นซึ่งมีทั้งหมด 3 สี ส่วนที่เหลืออีก 7−3=4 แผ่น ค่อยเลือกเพิ่มโดยแบ่งเป็น 4 กรณีดังนี้
เลือกเพิ่ม XXXX เป็นสีเดียวกันหมดเลย รวมกับที่เลือกล่วงหน้าจะได้ XXXXXYZ
เลือกเพิ่ม XXXY เป็นสีหนึ่ง 3 แผ่น อีกสี 1 แผ่น รวมกับที่เลือกล่วงหน้าได้ XXXXYYZ
เลือกเพิ่ม XXYY สองสี สีละ 2 แผ่น รวมกับที่เลือกล่วงหน้าได้ XXXYYYZ
เลือกเพิ่ม XXYZ สีหนึ่ง 2 แผ่น อีกสองสีสีละแผ่น รวมกับที่เลือกล่วงหน้าได้ XXXYYZZ
โดยที่ X,Y,Z แทนกระเบื้องสีใดสีก็ได้จากสีแดง สีขาวและสีเขียว และสังเกตว่าท้ายที่สุดจะมีกระเบื้องแต่ละสีไม่เกิน 5 แผ่นในทุกๆ กรณี
,
กรณี XXXXXYZ แปลว่ามีสี 5 แผ่น อีกสองสีสีละแผ่น เราจะแบ่งเป็น 2 ขั้นตอน คือ
- เลือกสีที่จะใช้ 5 แผ่น
เลือก 1 สี จากทั้งหมด 3 สี จะได้จำนวนวิธีเท่ากับ (31) - เรียงกระเบื้องที่มีสีในลักษณะ XXXXXYZ
เรียงของ 7 ชิ้น ที่มีสีซ้ำกัน 5 ชิ้นได้จำนวนวิธีเท่ากับ 7!5!
จะเห็นว่าเราไม่จำเป็นต้องเลือกสีที่เหลืออีกสองสีที่ใช้สีละแผ่น เพราะว่ายังไงเราก็ต้องหยิบสีที่เหลือมาสีละแผ่นอยู่แล้ว การเลือกสีที่เหลือสองสีมาทีละสีจะทำให้มีลำดับของสองแผ่นหลังสุด ซึ่งจะทำให้เกิดการนับซ้ำเมื่อนำมาเรียงแถวตรง
ดังนั้นกรณี XXXXXYZ ได้จำนวนวิธีการเลือกมาเรียงทั้งหมดเท่ากับ
=(31)⋅7!7×65!=3×7×6=126 วิธี
,
กรณีนี้เราจะต้องเลือกกระเบื้องสีเดียวกัน 4 แผ่น และอีกสี 2 แผ่น ส่วนสีที่เหลือ 1 แผ่น เนื่องจากว่าจำนวนแผ่นของทั้งสามสีไม่เท่ากันเลย เราจึงต้องเลือกออกมาทีละสีก่อนที่จะนำไปเรียง โดยมีขั้นตอนทั้งหมดดังนี้
- เลือกสีที่จะใช้ 4 แผ่น
เลือก 1 สีจากทั้งหมด 3 สี ได้ (31) วิธี - เลือกสีที่จะใช้ 2 แผ่น
เลือก 1 สีจากที่เหลืออีก 2 สี ได้ (21) วิธี - อีก 1 สีที่จะใช้ 1 แผ่น ไม่ต้องเลือกแล้ว
เนื่องจากเหลืออีกเพียงสีเดียว จึงไม่ต้องเลือก - เรียงกระเบื้องที่มีสีในลักษณะ XXXXYYZ
เรียงของ 7 ชิ้น ที่มีสีซ้ำกัน 4 ชิ้น และ 2 ชิ้น ได้เท่ากับ 7!4!2!
จะได้ว่ากรณี XXXXYYZ ได้จำนวนวิธีเลือกมาเรียงเท่ากับ
=(31)×(21)×7!7×6×54!2!=3×2×7×6×52=630 วิธี
,
กรณีนี้เราจะต้องเลือกกระเบื้อง 2 สีที่จะเอามาสีละสามแผ่น สรุปเป็นขั้นตอนดังนี้
- เลือก 2 สีที่จะใช้สีละสามแผ่น
เลือก 2 สีจากทั้งหมด 3 สี ได้ (32) วิธี - อีก 1 สีที่เหลือไม่ต้องเลือก
เนื่องจากเหลือสีสุดท้ายสีเดียว จึงไม่ต้องเลือกแล้ว - เรียงกระเบื้องที่มีสีลักษณะ XXXYYYZ
เรียงของ 7 ชิ้น ที่มีสีซ้ำกัน 3 ชิ้น และอีกสีซ้ำกัน 3 ชิ้น ได้ทั้งหมด 7!3!3! วิธี
จะได้จำนวนวิธีการเลือกมาเรียงในกรณี XXXYYYZ เท่ากับ
=(32)×7!7×6×5×43!3!=3×7×6×5×43×2=3×7×5×4=420
,
เราจะต้องเลือกสีที่ใช้สามแผ่นมา 1 สี ส่วนที่เหลือไม่ต้องเลือกเพิ่ม แค่หยิบมาสีละสองแผ่น จึงแบ่งเป็นสองขั้นตอน คือ
- เลือกสีที่จะใช้สามแผ่นมา 1 สี
เลือก 1 สีจากทั้งหมด 3 สี ได้ (31) วิธี - เรียงกระเบื้องที่มีสีในลักษณะ XXXYYZZ
เรียงของ 7 ชิ้น ที่มีสีหนึ่งซ้ำกัน 3 ชิ้น อีกสี 2 ชิ้น และสีที่เหลือซ้ำกัน 2 ชิ้น จะได้จำนวนวิธีในการเรียงเท่ากับ 7!3!2!2! วิธี
คำนวณจำนวนวิธีของกรณี XXXYYZZ ได้เท่ากับ
=(31)×7!3!2!2!=3×7×6×5×42×2=3×7×6×5=630 วิธี
,
จากทั้งสี่กรณี เราจะได้จำนวนวิธีเลือกกระเบื้อง 7 แผ่นมาเรียงตามที่โจทย์ต้องการเท่ากับ
=126+630+420+630=1806 วิธี